تأملی درخصوص مقابله قانونی با حجاب نامناسب
درخصوص بحث مقابله با بدحجابی که موضوع مهم این روزهای ماست، دو سوال اصلی وجود دارد:
۱. اصل این مقابله قانونی در برابر بدحجابی درست است یا نه؟
۲. این مقابله به چه نحوی انجام بشود؟
به نظر می‌رسد بتوان به دو سوال فوق اینگونه جواب داد که:
در جواب سوال اول: بله. چون:
۱. وظیفۀ شرعی و عقلی حکومت اسلامی این را ایجاب می‌کند. باید توجه شود که تشکیل حکومت اسلامی، خود یک هدف میانی برای رشد انسان می‌باشد. نتیجه اینکه حکومت اسلامی باید از همه ظرفیت خود برای تحقق این امر استفاده کند. قانون و الزام قانونی، به مثابه یک ابزار برای انجام وظیفه دولت در این زمینه باید مورد استفاده قرار گیرد. اسلام، این تنها نسخه شفابخش رشد انسان، علاوه بر حوزه اعتقادات و گرایشات، برای تمامی ساحت عمل انسان برنامه داشته و دارد. عمل به حوزه احکام اسلامی و به بیان دقیق‌تر اقامۀ احکام اسلامی، جزو اهم وظایف حکومت اسلامی است. البته باید توجه داشت که اقامه احکام اسلام تنها وظیفه حکومت نیست و بلکه وظیفه هریک از انسان‌ها می‌باشد. علاوه بر فوایدی که درصورت اقامه احکام اسلامی بر جامعه مترتب می‌شود، خودِ تلاش در این مسیر، چون جهت انجام وظیفه الهی است باعث رشد انجام‌دهندگان وظیفه می‌گردد. درنتیجه هم یکایک مسئولین، به عنوان بخشی از مردم مکلفِ به تلاش برای اقامه اسلام هستند و هم باقی مردم متناسب با نقش و جایگاهشان در جامعه این تکلیف را عهده‌دار می‌باشند.
در اینجا مقابله با حجاب نامناسب، به عنوان مصداقی از رعایت نشدن احکام اسلامی، برای حکومت اسلامی و آحاد مردم ایجاد وظیفه می‌کند.
۲. جهت حفاظت از اصل اجراشدن قانون، نیاز به برخورد در این زمینه می‌باشد. درکنار عوامل مختلف برای اقامه دین، نقش قانون به عنوان ابزار و وسیله‌ای در دست حکومت برای استقرار دین، نقشی پررنگ می‌باشد. در اینجا حکومت وظیفه دارد از قانون در جهت اقامه اسلام استفاده کند. در قوانین ما با وجود ضعف‌هایی که در حوزه تقنین وجود دارد، در مادۀ ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی و تبصرۀ آن، صراحتاً مقابله با عدم حجاب شرعی ذکر شده است. درصورتی‌که به قانون بی‌احترامی شود، زمینۀ خطرناکی برای هتک حرمت‌های بیشتر فراهم می‌شود که این مورد ایجاب می‌کند که حکومت، به اِعمال ضمانت اجرای مقتضی رو آورد.
۳. رعایت حجاب اسلامی، موضوع کم‌اهمیتی نیست. علاوه بر اینکه رعایت حجاب اسلامی خود یک حکم اسلامی بوده که همین به تنهایی برای آن اهمیت ایجاد می‌نماید، توجه به تاثیر فراوان این حکم در ضربه‌نخوردن نهاد پاک و غیرقابل جایگزین خانواده، به ما در فهم ارزش آن یاری می‌رساند. روی دیگر ترویج بدحجابی که زمینه‌ساز ترویج فحشا در جامعه می‌گردد، ضربه به بنیان پاک نهاد خانواده می‌باشد. از جمله شاهدان مثال این حرف، مشاهده لطمه‌های جبران‌ناپذیر به خانواده در کشورهای دارای حدبالای بدحجابی و فحشا می‌باشد. با تأسف فراوان، با رواج چند ده ساله سبک زندگی غربی درمیان مردم کشور ما که از جمله آن بدحجابی می‌باشد، اثرات زیان‌باری بر نهاد خانواده وارد شده است که برخی از آنها به عنوان مثال در افزایش آمار طلاق و کاهش آمار ازدواج در کشور عزیزمان قابل مشاهده است.
۴. حد مشخص نداشتن پیشروی در حرام‌های شرعی درصورت مقابله نکردن با بدحجابی. اگر جلوی این رفتار غیرعاقلانه (کشف حجاب) گرفته نشود، مرزهای حیا و عفت در جامعه هر روز جابجا و خدشه‌دار می‌شود و به علاوه حد پایانی برای آن متصور نیست. امروز بحث مدارا با کشف حجاب‌کنندگان مطرح است و فردا چه بسا درخصوص مصرف مشروبات الکلی و … مطرح خواهد شد.
۵. نظر به موارد مختلف، اکنون زمان مناسبی برای مقابله با این رفتار زشت است. این ایام به دلیل وجود برخی امتیازات، برای شروع انجام این وظیفه مناسب می‌باشد. نکات مثبتی از جمله: آغازنشدن ایام گرم سال مخصوصا فصل تابستان که درآن زمینه برای ترویج کشف حجاب بیشتر می‌باشد، قرارداشتن در ماه مبارک رمضان، خاموش‌شدن شعله اغتشاشات و گذشتن از ایام حساسیت‌های نابجا در برابر اجرای قانون حجاب، فیلتربودن نرم‌افزارهای مخربی مثل اینستاگرام و تلگرام (البته که متاسفانه استفاده از فیلترشکن موجب تداوم این آثار زیانبار شده اما رواج استفاده بی‌حدوحصر و فاقد نظارت آنها، مقداری کاهش یافته است)، همدلی زیاد مسئولین کشور در این زمینه و … .
در جواب سوال دوم (چگونگی اجرا):
۱. در ابتدا وجود نیت و انگیزه الهی. هم مراقبت از حجاب شرعی، هم حفظ بنیان خانواده، هم حفاظت جامعه از فحشا و… را به نگاه امر خداوند به ما که بندگان او هستیم نگاه کنیم و عمل خود را، در مسیر بندگی خداوند ببینیم. این نیت، هم سختی‌های مسیر را کمتر می‌کند، هم از غرض‌ورزی‌های سلیقه‌ای و نادرست می‌کاهد و هم تذکری برای بندگی خداوند است که هدف اصلی خلقت ماست (سوره ذاریات، آیه۵۶).
۲. وجود هیئت اندیشه‌ورز که اولاً مغز متفکر این حرکت باشد تا اقدامات فکرشده و صحیح با نحوه درست برنامه‌ریزی شود؛ و ثانیا باعث وحدت فکر و عمل بین نیروهای مختلف باشد. دستگاه‌های مختلف طبق صلاحدید هیئت اندیشه‌ورز مرکزی، بصورت جبهه واحد عمل کنند. به عبارتی کار نباید بی‌قاعده و بدون برنامه باشد و تک تک اقدامات، اندیشمندانه برداشته شود.
۳. توجه شود که می‌خواهیم با بدحجابی مقابله کنیم و نه بدحجابان. مانند طبیبی که با بیماری مقابله می‌کند و نه خود بیمار. توجه به این مورد درخصوص نیروهای فرهنگی باید بیشتر مدنظر قرار گیرد چراکه توجه هرچه بیشتر به این مفهوم، موجب افزایش روحیه کمک و دستگیری، عمل به وظیفه، خوش‌اخلاقی و… می‌شود. نظیر برخوردهای مختلف اهل بیت علیهم‌السلام که حتی به هدایت دشمنان خود نیز می‌اندیشیدند (مانند سخنان انتباه دهنده سیدالشهدا (ع) در جریان روز عاشورا، یا سخنان امیرالمومنین علی (ع) قبل از نبرد با خوارج که موجب بازگشت عده فراوانی از آنان شد و …).
۴. توجه به اصل طلاییِ «انجام عمل کوچک مستمر و همراه با استقامت» بجای عمل بزرگ مقطعی. همانطور که آرام آرام روحیه انفعال در برابر برخورد قانونی با پوشش نادرست و مخرب ایجاد شده، آرام آرام باید مواجهه فعالانه احیا شود. استقامت مسئولین امر و پرهیز از شتابزدگی بی‌مورد و رفتارهای بی‌قاعده از لوازم عمل به این اصل طلایی‌ست. به این کار باید به دید پروژه چندین ماهه و بلکه چندین ساله که باید پس از آن نیز استمرار داشته باشد نگاه کرد.
۵. اصل «رعایت اولویت‌بندی». اول از کشف حجاب کامل شروع بشود (افرادی که کاملا روسری خود را برداشته‌اند). بعلاوه از شهرها و مناطقی که کشف حجاب در آنها کمتر می‌باشد شروع کنیم. در شهرهای پرجمعیت مانند تهران، از محله‌های مذهبی که کشف حجاب کمتری وجود دارد شروع شود و آهسته آهسته به سایر نقاط شهر سرایت یابد؛ همانگونه که متاسفانه به همین نحو کشف حجاب شروع شده است. اجرای کامل این قانون زمان مشخصی می‌برد که شاید چندین ماه به طول بینجامد. لذا باید صبورانه و هوشمندانه رفتار کرد.
۶. لازم است در کنار ارگان‌هایی که به وظیفه خود درخصوص مقابله با کشف حجاب عمل می‌کنند؛ علما و روحانیون، بسیجیان، آحاد مردم دغدغه‌مند، فعالین فرهنگی، دانشجویان و … به کمک بیایند. این یک توصیه کلیشه‌ای نیست! هرکس هرجور که می‌تواند کمک بدهد تا این مشکل از جمهوری اسلامی ایران که علمدارِ زمینه‌سازیِ ظهور مهدی زهرا (عج) می‌باشد رفع شود. به عنوان یک وظیفه، به اقامه معروف و مقابله با اقامه منکر در جامعه یاری بدهیم. این کار علاوه بر انجام وظیفه اسلامی، سبب افزایش روحیه متصدیان دستگاه‌های مختلف و کاهش مقابله هنجارشکنان با اجرای این طرح می‌شود.
۷. در کنار این مقابله قانونی، اصلا نباید کار فرهنگی را فراموش کرد. مشکلات فرهنگی که امروز می‌بینیم، حاصل تلاش ده‌ها ساله دشمن برای برگرداندن افکار است که باید با جهادی مستمر و هوشمندانه، آرام آرام درمان شود.
نحوه این جهاد فرهنگی و مشخص شدن چارچوب آن برعهده همان هیئت اندیشه‌ورز است که برنامه‌ریزی آن باید هوشمندانه صورت گیرد.
در نهایت، این وعدۀ صادق خداوند که مکررا در ملت ما تجربه شده را به خاطر داشته باشیم که «وَ الَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِینَ» (سوره عنکبوت، آیه ۶۹)
روح‌الله سعادتی
هسته «فقه و رفتار اسلامی»
